Zośka nie była w stanie już dalej tak żyć… Choć bardzo kochała męża to przyszedł taki moment, w którym zrozumiała, że nie zdoła dalej unieść jego porywczości, zmienności i wybuchowości… Ten bałagan emocjonalny sprawił, że kobieta zażądała, a nawet wymusiła na mężu konsultację psychiatryczną…

Miała już dość tygodniowego biegania po nocnych klubach w poszukiwaniu męża i martwienia się o to, czy po tak ekstremalnej nocy w dzień nie wyda ich całych oszczędności, a potem wieczorem dobije ją agresywnymi docinkami…

Ażeby było tego mało, to stan euforii, przeogromnego naładowania energetycznego, nadmiernej ekstazy potrafił trwać kilka dni, a tuż po nim następowało kilkanaście dni depresji, w trakcie których mężczyzna praktycznie nie wychodził z łóżka. Przemek w tym czasie odmawiał jedzenia, nie mył się i bardzo długo spał. Życie było mu obojętne. Taki schemat następujących po sobie kolejno okresów euforii i depresji z kilkoma dniami „normalności” powtarzał się nieustannie przez kilka lat.  

Mężczyzna w stanach euforii zachowywał się tak, jakby pragnął nadrobić to, co stracił podczas dni spędzonych w łóżku. Był jak młody gniewny wampir, który po kilku dniach ekstazy wpadał w sidła jadowitego potwora – depresji…

Diagnoza, choć nie łatwa, to jednak pozwoliła zrozumieć Przemkowi, że nie musi tak cierpieć i ma prawo podnieść się z CHAD-u…

Co to jest CHAD?

CHAD to skrót określający chorobę afektywną dwubiegunową, zwaną też zaburzeniem afektywnym dwubiegunowym (w tekście oba te terminy będą stosowane naprzemiennie).

Jak rozpoznać chorobę afektywną dwubiegunową?

Choroba afektywna dwubiegunowa jest bardzo specyficznym i niezwykle zawiłym zaburzeniem nastroju, w którym chorujący doświadcza na przemiennie okresów depresji z okresami epizodów manii lub hipomanii. Pomiędzy tymi fazami zwykle obserwuje się też okresy remisji, tj. stan bez objawów lub z objawami dyskretnymi. CHAD ma charakter przewlekły i nawracający.

Co to jest mania?

Mania to specyficzny stan emocjonalny charakteryzujący się intensywnym i nierealistycznym uczuciem pobudzenia i euforii. Nastrój osoby doświadczającej epizodu manii jest znacząco podwyższony, ekstremalnie euforyczny, wielokrotnie przerywany wybuchami poirytowania, gniewu i agresji, a nawet przemocy. Występuje całkowite zakłócenie funkcjonowania psychospołecznego. Takowy stan musi utrzymywać się minimum tydzień, aby móc mówić o owym zaburzeniu.

Jakie są najczęstsze objawy manii?

Najczęściej wymieniane przez specjalistów objawy manii to: stan euforii, nierealistyczne pobudzenie fizyczne i psychiczne, poczucie bycia nieprawdopodobnie szczęśliwym, impulsywność, zaburzony osąd, podejmowanie ryzykownych zachowań, zmniejszona potrzeba snu, irracjonalność, gonitwa myśli, przyspieszona mowa, zachowania agresywne, lekkomyślność, potrzeba bycia w ciągłym ruchu…

Co to jest hipomania?

Jest to łagodniejsza forma manii. Nastrój wciąż jest podwyższony, jednak nie już tak jak w przypadku samej manii. Hipomania utrzymuje się do kilku dni (co najmniej cztery dni).

Choć mania lub hipomania związana jest ze stanem euforii jednak jest to okres bardzo uciążliwy i wykańczający dla osoby chorującej. Tak duża ilość energii potrafi wykończyć człowieka od środka.

Co to jest epizod depresyjny duży?

Epizod depresyjny został już opisany w artykule dotyczącym choroby afektywnej jednobiegunowej i oznacza stan psychiczny, w którym osoba odczuwa znaczne przygnębienie przez okres minimum dwóch tygodni. Ponadto w tym samym czasie musi u niego występować minimum pięć z dziewięciu wskazanych objawów:

• obniżony nastrój (np. poczucie pustki, wszechogarniający smutek, brak nadziei, płaczliwość),
• znaczne zmniejszenie zdolności odczuwania przyjemności,
• spadek lub zwiększenie masy ciała,
• bezsenność lub nadmierna senność,
• spowolnienie psychoruchowe,
• zmęczenie lub poczucie braku energii,
• zmniejszona zdolność myślenia lub koncentracji albo brak zdecydowania,
• nawracające myśli samobójcze.

Podkreślę, że epizody depresji u osób z CHAD mają na ogół cięższy przebieg niż te w chorobie afektywnej jednobiegunowej. Epizody w chorobie afektywnej dwubiegunowej są również częstsze niż w CHAJ.

W skrócie – choroba afektywna dwubiegunowa to okrutne zaburzenie, które niesie ze sobą zarówno ciężar depresji i przytłoczenie skrajnego pobudzenia…

Jakie są typy choroby afektywnej dwubiegunowej?

• Zaburzenie afektywne dwubiegunowe TYPU I – forma zaburzenia, w którym osoba doświadcza zarówno epizodów manii (lub mieszanych), jak i epizodów dużej depresji. Przebieg choroby jest zazwyczaj ciężki. Nasilenie obu biegunów chorobowych może być silne, a nawet dramatycznie silne. Długość manii wynosi od około dwóch tygodni do pięciu miesięcy, natomiast epizody depresyjne są znacznie dłuższe: od czterech do dziewięciu miesięcy.

Co to jest epizod mieszany?

Epizod mieszany charakteryzuje się występowaniem objawów zarówno pełnoobjawowego epizodu maniakalnego, jak również epizodu dużej depresji, przez co najmniej tydzień, przy czym objawy albo mieszają się ze sobą, lub co klika dni szybko po sobie występują.

• Zaburzenie afektywne dwubiegunowe TYPU II – forma zaburzenia, w którym osoba chorująca doświadcza zarówno epizodów hipomanii, jak i epizodów dużej depresji. Odznacza to, że w tym typie przebiegu choroby depresje mogą być ciężkie, ale manie są zawsze łagodne (hipomanie) i trwają krótko, do trzech tygodni.

Co to znaczy, że osoba cierpiąca na CHAD doświadcza szybkiej zmiany faz?

Jest to pewnego rodzaju wzorzec polegający na występowaniu większej ilości epizodów w ciągu roku w niż w przypadku CHAJ. Osoba w zaburzeniu afektywnym dwubiegunowym według owego wzorca przechodzi, co najmniej cztery epizody (maniakalne lub depresyjne) w jednym roku. Poszczególne fazy choroby poprzedzielane są bardzo krótkimi okresami „normalności”, albo, co jest częste, przechodzą jedna w drugą. W wypadku takiego naprzemiennego przebiegu choroby okresy remisji mogą w ogóle nie występować.

Osoba chorująca na CHAD może doświadczać również bardzo szybkich zmian faz, co oznacza, że oba bieguny choroby ujawniają się, nieraz kilkakrotnie, w okresie 24–48 godzin.

Czy CHAD może być sezonowy?

Tak, jak w przypadku choroby afektywnej jednobiegunowej, nawroty mogą mieć charakter sezonowy. Mówimy wtedy o chorobie afektywnej dwubiegunowej z przebiegiem sezonowym. Chorujący może doświadczać regularnie np. epizodów depresyjnych w okresie jesienno- zimowym, a epizodów manii lub hipomanii w okresie wiosenno- letnim.

Jakie są główne przyczyny choroby afektywnej dwubiegunowej?

Nie można wymienić jednoznacznej przyczyny choroby afektywnej dwubiegunowej.

Jednak uważa się, że przyczyny wystąpienia CHAD są silnie powiązane z wieloma czynnikami psychologicznymi (m.in. cechy osobowościowe, stresujące sytuacje życiowe), biologicznymi, w tym genetycznymi, neurochemicznymi, hormonalnymi, neurofizjologicznymi, czy czynnikami neuroanatomicznymi.

Jak przebiega leczenie choroby afektywnej dwubiegunowej?

Leczenie choroby można rozpocząć na każdym jej etapie i wymaga bardzo często indywidualnego podejścia.

Podstawą jest zastosowanie leczenia farmakologicznego. Oprócz stosowania leków przeciwdepresyjnych zaleca się przyjmowania stabilizatorów nastroju, które powszechnie są stosowane zarówno podczas epizodów depresyjnych, jak maniakalnych. Chorujący z objawami psychozy (halucynacje i urojenia) mogą przyjmować także leki przeciwpsychotyczne.

Warto pamiętać, że leki przeciwdepresyjne zaczynają działać zazwyczaj po upływie trzech, a nawet pięciu tygodni. Ponadto odstawienie leków w chwili ustąpienia objawów może prowadzić do nawrotu choroby.

Bardzo ważne jest także podjęcie psychoterapii, która odgrywa rolę pomocniczą w leczeniu farmakologicznym. Duży nacisk podczas psychoterapii kładzie się na rozwinięcie u chorującego świadomości jego niepożądanych myśli, uczuć, doznań, tak, aby potrafił on odróżnić ich prawdziwość i zakwestionował ich zasadność na podstawie braku ich realnego odbicia w rzeczywistości. W psychoterapii chorujący przechodzi m.in. przez psychoedukację, etapy uważności oraz aktywizację behawioralną, która polega na zaangażowaniu i zmotywowaniu osoby leczonej do większej aktywności społecznej. Aktywizacja behawioralna koncentruję się na zmianie zachowania. Jej celem jest wzrost poziomu pozytywnego postrzegania rzeczywistości oraz ograniczenie zachowań unikających i wycofujących. Oprócz wyżej wymienionych etapów stosuje się także terapię interpersonalną, dzięki której chorujący uczy się rozpoznawać oddziaływania zdarzeń interpersonalnych.

Podczas psychoterapii chorujący uczy się sam rozpoznawać symptomy i fazy poprzedzające określone epizody. Uczy się nie tylko je rozpoznawać, ale także zapobiegać im poprzez np. prowadzenie dziennika stanów nastroju, który polega na monitorowaniu jego emocji, uczuć, nastrojów i zachowań. Chorujący uczy się zaglądać w głąb siebie i identyfikować punkty zapalne.

Dodatkowo podczas leczenia choroby afektywnej dwubiegunowej wdraża się alternatywne terapie biologiczne – terapię elektrowstrząsami, czy terapię światłem. Terapia elektrowstrząsami stosuję się także w przypadku osób, które nie mogą przyjmować leków, bądź są z jakiegoś powodu odporne na leczenie farmakologiczne. Terapia światłem polecana przypadku sezonowości CHAD.

Warto pamiętać, objawy CHAD na długi czas mogą zostać zminimalizowane, o ile leczenie zostanie rozpoczęte jak najszybciej. Wczesne rozpoczęcie procesu leczenia wpływa łagodząco na przebieg choroby dwubiegunowej w kolejnych latach. Leki i terapia są ważnymi narzędziami do radzenia sobie z chorobą.

Podkreślę, że zdiagnozowanie CHAD jest bardzo trudne i musi być przeprowadzone przez doświadczonego i wykwalifikowanego specjalistę.

Czy z CHAD można się wyleczyć?

Choroba afektywna dwubiegunowa jest przewlekłym, nawracającym zaburzeniem prowadzącym niejednokrotnie do zachowań samobójczych, tak, więc podkreślam i zaznaczam CHAD to bardzo niebezpieczna choroba, którą należy leczyć.

Przez wiele lat główny nacisk kładziono na krótkoterminowe leczenie, skupiając się tylko i wyłącznie na występujących epizodach. Obecnie podstawą terapii jest długoterminowe leczenie podtrzymujące. Prowadzi się je przy pomocy leków, które mają nie tylko zapobiegać nawrotom choroby, ale poprowadzą do znacznej poprawy jakości życia.

Warto pamiętać, że CHAD to ciężkie zaburzenie psychiczne, które nieleczone może zrujnować życie osobiste, rodzinne, zawodowe oraz społeczne. Jednak wczesne rozpoznanie i dobrze dobrane leki pozwalają chorym dobrze funkcjonować. Nigdy nie jest za późno, aby zadbać o swoje życie. Każdy z nas jest warty życia i o nie warto się zatroszczyć!!!

Autorka: Agnieszka » O MNIE

Bibliografia: PSYCHOLOGIA ZABURZEŃ DSM-5, J.N.Butcher, J.M.Hooley, S.Mineka, Sopot 2017, Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.

Skomentuj