Monika – długowłosa blondynka… Kobieta o pięknych ryskach twarzy i wnikliwym spojrzeniu. Jednak oprócz pięknej urody, było w niej „coś” więcej. A tym „więcej” była wewnętrzna blokada przed kontaktami z innymi ludźmi, która towarzyszyła jej od zawsze. W dzieciństwie była postrzegana jako osoba nieśmiała i pełna wycofania. Gdy inni się bawili, ona wolała siedzieć cichutko gdzieś w oddali. Teraz jest podobnie. Mimo, że pragnie kontaktu, nie jest w stanie przełamać silnej obawy przed krytyką i odrzuceniem. Jest silnie przekonana o swojej nieatrakcyjności i nieudolności. Uważa się za osobę gorszą od innych. A wszystko to sprawiło, że prowadzi dość samotne życie. Ma niewielu znajomych i ani jednego przyjaciela. Monika cierpi na unikowe zaburzenie osobowości…
Czym charakteryzuje się unikowe zaburzenie osobowości?
Unikowe zaburzenie osobowości charakteryzuje się skrajnym zahamowaniem społecznym, co prowadzi do znacznego ograniczania wszelkich relacji i silnej niechęci do nawiązywania nowych kontaktów międzyludzkich. Osobowość unikowa obawia się krytyki, odrzucenia, wyśmiania, negatywnych opinii ze strony innych osób, co przyczynia się do wycofania i życia w samotności.
Co ważne osoby z tym zaburzeniem pragną kontaktów z innymi, ale nie potrafią przełamać swoich lęków. Są nadwrażliwe i praktycznie zawsze doszukują się ukrytych podtekstów ze strony innych osób. Ich codzienność wypełniona jest niskim poczuciem własnej wartości i nadmiernym samokrytycyzmem. Przeraźliwie boją się braku akceptacji, upokorzenia, czy porażki. Są głęboko przekonane o swojej niedoskonałości i nieustannie to przeświadczenie w sobie pielęgnują. Osoby te są uwikłane w konflikt pomiędzy pragnieniem bliskości a lękiem przed nią.
Jak rozpoznać unikowe zaburzenie osobowości?
Zgodnie z kryteriami diagnostycznymi DSM – 5 unikowe zaburzenie osobowości wykazuje:
„Stały wzorzec zachowań i relacji emocjonalnych związany ze społecznym wycofaniem, poczuciem niedostosowania i nadwrażliwością na negatywną ocenę, rozpoczynający się u młodych dorosłych i występujący w różnych warunkach, charakteryzujący się co najmniej czterema z poniższych:
- Unikanie działalności zawodowej, która wymaga częstych kontaktów z innymi ludźmi, spowodowane obawami przed krytyką, dezaprobatą lub odrzuceniem.
- Niechęć do wchodzenia w relacje z innymi ludźmi bez całkowitej pewności, że będzie się lubianym.
- Powściągliwość we wchodzeniu w bliskie związki, spowodowana obawą przed byciem zawstydzonym lub wyśmianym.
- Pochłonięcie obawą o bycie skrytykowanym lub odrzuconym w sytuacjach społecznych.
- Powstrzymywanie się przed wchodzeniem w nowe relacje z innymi ludźmi z powodu poczucia niedopasowania.
- Postrzeganie siebie jako nieudolnego społecznie, nieatrakcyjnego, gorszego od innych.
- Silna niechęć do podejmowania ryzyka lub do angażowania się w jakiekolwiek nowe działania, ponieważ ich rezultaty mogą okazać się zawstydzające.”
Jak odróżnić schizoidalne zaburzenie osobowości od unikowego zaburzenia osobowości?
Główna różnica między samotnikiem z zaburzeniem schizoidalnym a samotnikiem zaburzeniem unikowym polega na tym, że ten drugi jest nieśmiały, ma niskie poczucie bezpieczeństwa oraz jest bardzo wrażliwy na krytykę ze strony innych osób, podczas gdy ten pierwszy jest bardziej zdystansowany, chłodny i stosunkowo obojętny na krytykę. Co warto wiedzieć – osoba z unikowym zaburzeniem osobowości pragnie kontaktów z innymi, ale go unika, ponieważ obawia się odrzucenia. Zaś osoba z schizoidalnym zaburzeniem nie chce lub nie umie nawiązać bliższych relacji.
Jak odróżnić unikowe zaburzenie osobowości od uogólnionej fobii społecznej?
Różnica tkwi w tym, że osoby dotknięte fobią społeczną zazwyczaj boją się konkretnych sytuacji, np. przemówień, wystąpień publicznych, itp. Zaś osoby z unikowym zaburzeniem obawiają się ludzi jako takich, a przede wszystkim odrzucenia przez nich. U osób z osobowością unikającą stwierdza się także wyższy poziom dysfunkcji i cierpienia psychicznego.
Jakie są przyczyny unikowego zaburzenia osobowości?
Etiologia zaburzenia nie jest do końca poznana. Wskazuje się na wiele elementów, które mogą leżeć u podstaw ukształtowania się osobowości unikowej. Mogą to być czynniki genetyczne, czynniki związane z procesem wychowania i sposobem interakcji z ważnymi osobami w dzieciństwie oraz czynniki psychologiczne wynikające z temperamentu i charakteru, kształtującego się w interakcji ze środowiskiem społecznym.
Jak przebiega leczenie unikowego zaburzenia osobowości?
Leczenie opiera się głównie na psychoterapii, której celem jest m.in. podwyższenie poczucia własnej wartości, zbudowanie pewności siebie, zerwaniu wewnętrznych blokad i wkroczeniu w życie pełne bliskich relacji bez paraliżujących obaw. Terapia jest szansą na nabycie ufności do siebie i innych. Osoba z zaburzeniem unikającym uczy się działać pomimo lęku, oddzielać zwykłe treści rozmowy od przeczucia ukrytych w nich form ataku. W przypadku współwystępowania w zaburzeniach objawów depresji czy fobii społecznej terapię wspiera się leczeniem farmakologicznym.
Autorka: Agnieszka » O MNIE
Bibliografia: PSYCHOLOGIA ZABURZEŃ DSM-5, J.N.Butcher, J.M.Hooley, S.Mineka, Sopot 2017, Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.
ODSZUKAJ RADOŚĆ W KILKU SŁOWACH - CZYTAJ i UCZ SIĘ
SZUKAJ
NEWSLETTER
Zapisz się na naszą listę mailingową Niech nigdy nie ominie cię żadna nowinka
NAJNOWSZE ARTYKUŁY
ŚLEDŹ MNIE
KATEGORIE
- DEPRESJA
- EMOCJE i NASTRÓJ
- My Lifestyle
- PSYCHOLOGIA ASERTYWNOŚCI
- PSYCHOLOGIA KOMUNIKACJI
- PSYCHOLOGIA KONFLIKTU
- PSYCHOLOGIA MIŁOŚCI
- PSYCHOLOGIA ODŻYWIANIA
- PSYCHOLOGIA OSOBOWOŚCI
- PSYCHOLOGIA PEWNOŚCI SIEBIE
- PSYCHOLOGIA PRACY
- PSYCHOLOGIA PRZEMOCY
- PSYCHOLOGIA RODZINY
- PSYCHOLOGIA ROZWOJU
- PSYCHOLOGIA SEKSU
- PSYCHOLOGIA STRATY
- PSYCHOLOGIA SUKCESU
- PSYCHOLOGIA ŚWIADOMOŚCI
- PSYCHOLOGIA SZCZĘŚCIA
- PSYCHOLOGIA UZALEŻNIENIA
- PSYCHOLOGIA WPŁYWU - AFIRMACJE
- PSYCHOLOGIA ZABURZEŃ
- PSYCHOLOGIA ZDROWIA
- PSYCHOLOGIA ZMIANY
- PSYCHOLOGIA ZWIĄZKU
- PSYCHOTERAPIA
- TECHNIKI NLP
- TOKSYCZNE OSOBOWOŚCI
- WARTO PRZECZYTAĆ
- WARTO WIEDZIEĆ
- WYSOKA WRAŻLIWOŚĆ